Restorasyon denince akla gelen ilk isimlerdendir.
Özellikle Trabzon’da elinin değdiği yada fikrinin alınmadığı yer yoktur.
KTÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Restorasyon Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Hamiyet Özen’den bahsediyoruz.
Restorasyon Haber olarak röportaj yapma isteğimizi geri çevirmeyip yer bile gösterdi.
Trabzon’un tarihi binasında..
Sanatın tarihle yaşatıldığı o binada...
Trabzon Sanatevi’nde buluştuk.
Restorasyondan bahsederken, şehirden, insandan ülkeden ve havadan sudan…
Sohbetimizden öne çıkanlar şu şekilde;
(Levent Ustabaşı-Hamiyet Özen)
Kapsamlı DOKUNUŞ
“Restorasyon koruma uygulamalarının bir parçasıdır. Bir taşınmaz kültür varlığına kapsamlı . dokunuş demektir. Bir başka değişle . Restorasyon bir tarihi esere detaylı müdahaledir.”
DOĞRU ZAMANDA yerinde müdahale
Bunu da doğru zamanda uygun yaklaşımlarla yapmazsanız sorunlar çıkabilir. En başından uygun projelendirme ve uygulaması yapılmalıdır. Buna kentimizde. Örnek olarak Tarihi Kostaki konağı binası restorasyon sürecini verebiliriz. Projelendirme ve restorasyon sürecinde başlangıçta sorunlu yaklaşımlar olduğu için zaman içerisinde 3 farklı Müteahhit firma bina üzerinde çalışma yaptı ve sonuncu firma restorasyon sürecini tamamlayabildi. Uzayan ve değişen firmaların uygulamaları da eserin özgünlüğüne zarar vermiştir.
Peki Doğrusu ya da uygun olan nedir ? Dünyada ve ülkemizde örnek uygulamaların incelenmesi. Restorasyon alanda çalışan uzman kişiler ve kabul görmüş yaklaşımların kullanımınım taşınmaz kültür varlığının özelliğine göre seçilmedidir.
Özellikle detaylı Rölöve ve araştırmaların yapılması,
Gerekli Restitüsyon çalışmalarının bilgi ve belgelere dayandırılması,
Ve bütün bunların ışığında restorasyon yani uygulama projesinin hazırlanması gereklidir. Ayrıca ilgili koruma kurulunda projenin incelenip onay alması da önemlidir.
Özellikle restitüsyon sürecinde alımacak kararlar bilimsel verilere dayanılarak dönem ekleri ona göre değerlendirilmelidir. Ekler ve eklentiler zaman içinde binanın vazgeçilmez parçası haline gelebilir. Aynen insan anatomisi gibi.
Bir insan düşünün saçı beyazlıyor. Saçı beyazladı diye kesip atmıyoruz. Elbette Saç varlığını boyanarak sürdürüyor.
Yine kentimizde bir başka restorasyon süreci olarak KIZLAR MANASTIRI KÖTÜ BAŞLADI ANCAK İYİ SONUÇLANDI
Kötü başlayıp iyi bitenler de var. Buna örnek Trabzon’da Kızlar manastırı olabilir. Kötü başladı ama müdahalelerle iyi tamamlandı.
NİTELİKLİ UZMAN VE USTALAR YETİŞMELİ
Türkiye’de restorasyon uygulamaları için yeteri kadar uzman yok. Pahalı bir iş ve uzmanlık bilgisi gerektiren bir alan. Son derece hassas bir süreçten söz ediyoruz. Tarihi eserin her bir detayının restorasyonu için farklı uzmanlık alanı gerekiyor. Örneğin Ahşap süslemesi, taş işçiliği, kalem işi süsleme ya da freskler ve benzeri yapı detaylarına hakim uzmanlara gereksinim söz konusudur. İşini bilen zanaatkar ya da sanatkar doğru ve nitelikli iş çıkarır.
Örneğin nitelikli ahşap ve taş ustası sayısı yeterli değil. Kamu eliyle nitelikli ustaların yetiştirilmesi sorunun giderilmesine katkı sağlayabilir.
BU İŞ KEYİF VERİR AMA SEVMENİZ GEREKİR
Üniversitemizden mezun olan öğrencilerimden restorasyon alanında çalışanlar 'ne kadar keyifli' olduğunu söylüyorlar ve ekliyorlar. 'Restorasyon işi keyiflidir lakin sevmek gerekir, severek yapılması gerekir. Yapmış olmak için yapılmaz!
Zor eziyetli dikkat etmeniz ve yaratıcı olmanız gereken bir alan. Sevmeden yapılamaz.
HER RESTORE EDİLEN TARİHİ BİNADAN MÜZE OLMAZ
Trabzon’da ya da genel olarak ülkemizde ‘Her restore edilen tari bina müze olsun’ diye tartışmalar oluyor. Bu doğru bir yaklaşım olarak görülmemelidir. Binanın mimari yapısı ve diğer mekansal özellikleri buna olanak tanıyorsa onu müze olabilir ancak öteki türlü çok anlamlı olmaz. Restorasyon projesi eğer bir işlev değişikliği düşünülüyorda başından ona göre hazırlanmalıdır. Yani işleve yönelik restorasyon yapılmalıdır. Örnek olarak Sürmene Yakup Ağa konağı buna güzel bir örnektir. Süreçte işlevsel değişiklikler söz konusu olmuştur. Her işlev değişikliği tarihi binaya zarar vermektedir ve yeni restorasyonlar gerektirmektedir. Yani binanın önce nasıl kullanılacağına karar verip ona göre uygun restore etmek gerekir.
EMLAK VERGİSİNİN BİR KISMINI RESTORASYONLAR İÇİN KULLANMAK
Trabzon’da çok sayıda 2863 sayılı Kültürel ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası gereği tescillenmiş taşınmaz kültür varlığı mevcuttur. Bunların bazılarının mülkiyeti kamuya aitken bazıları özel mülkiyettir. Kamuya ait olanlar yasa gereği restore edilirken, şahıs malı olanlar ekonomik nedenlerden dolayı bakımsız be harabe kalmışlardır. Bu durumda yasa gereği alınan vergilerin %10 nu Trabzon Büyükşehir Belediyesi tarafından bu tür eserlerin korunması amacına yönelik fona aktarılıp kullanılabilir. Oluşturulan bu bütçe desteğiyle daha çok özel mülkiyette olan taşınmazlara maddi katkı sağlanabilir bu da restorasyonların yaygınlaşmasına ve tarihi binaların korunması sürecine olumlu katkı sağlar.
